Kalipay nga way utlanan

Wala gibati sa mga kabatan-onan sa Buena Oro ang kainit sa panahon para lang makatigom ug mga donasyon para sa mga biktima sa Bagyong Sendong.

Niadtong Disyembre 18, Dominggo, sugod alas 9 sa buntag hangtod alas 4 sa hapon, naglibot ang mga kabatan-onan sa Buena Oro, Southview Homes, ug Woodland para mangolekta ug mga donasyon. Labing kalipay na ang ilang nabati sa pagkakolekta nila ug sako-sakong mga donasyon gikan sa mga tawo nga gusto makatabang.

Ang mga donasyon gideretso ug hatod sa Immaculate Heart of Conception Parish sa Aluba para ihatod sa mga evacuation center.

Wala na naghulat ug ganti ang mga kabatan-onan. Ang ila lang gitagamtam, matud pa nila, nga ang ilang gamay nga hinabang makahatag ug dakong kalipay sa ilang mga igsuon hilabi na karong adlaw sa pasko.

DA BEST PASKO

               Sa sunod-sunod nga panghitabo sa Mindanao─pagbaha sa Cagayan de Oro, Negros Oriental, ug Iligan; ug ang pagdahili sa Compostella Valley─ akong nabati ang akong kabilinggan sa akong mga igsuon nga nabiktima ani nga mga trahedya.

                Disyembre 16 pa lang, nabati na namo ang dili maayo nga panahon sa lugar. Sa kakusog sa hangin ug sa dili na halos maagian nga dalan tungod sa nag panaw nga tubig, ako kauban akong higala nagpabilin nga pas-ong sa Limketkai Mall. Nilabay ang duha ka oras ayha mi nakasakay kauban ang uban pang mga pasahero nga pila na pud ka oras naghulat. Sa akong pagtuo, tapsing ra ang bagyo dinhi sa Mindanao. Wala man jud nako naandan nga ang Mindanao, hilabi na ang Cagayan de Oro, direkta nga maapektohan sa mga bagyo tungod sa nagpalibot nga mga bukid niini nga nagsilbi nga sagang aning mga katalagman.

Apan sinugdan ra diay ni sa kalbaryo sa akong mga igsuon. Ala una sa Disyembre 17, Sabado, usa ka di rehistrado nga numero ang nanawag sa ako. Natingala ko pero tungod kay naisturbo ang akong pagtulog, suko ko nga nitubag nga “Hello? Kinsa ni?!” Wala na ko kasabot sa akong buhaton sa pagkadungog sa tingog sa akong suod nga amiga nga nag hilak ug nangayo ug tabang. Dali nakong gipukaw akong magulang ug akong amahan. Dakong malas pa gyud kay walay tubig ug brownout pa gyud sa among lugar. Gipadayon ug giilisan namo sila para pud maibsan ang ilang katugnaw nga nabati. Gawas sa among balay, aduna pay mga tawo nga malaomon nga naghulat ug hinabang. Tungod kay kami ra ang mata ato nga oras ug kay dili na namo makaya nga ipadayon sila sa among panimalay, amo na lang silang gihatagan ug mga bisti ug gihatod sa court para didto na pud sila mag puyo hangtod muhinay ang ulan.

Adtong adlawa pud, naka skedyul ang parti sa among grupo. Ang akong kahinaman nailisan ug kasub-anan ug pagkayugot. Apan dili man namo kontrolado ang panahon, amo na lang gipili nga ikansel ang parti ug ihatag among mga giandam nga premyo sa mga bata para na pud magsilbi nga pahalipay sa ila karong pasko. Dako pud akong kalipay sa pagkahibalo nga ang parti sa Xavier University gikansel pud ug ang tanan nga pagkaon ug badyet para sa parti gi donar sa mga biktima. Dili lang kini ang nagpahimuot nako. Imbes na masalimuot nga pag selebrar sa pasko, nakita nako nga niadtong panahona natagamtaman sa matag usa ang tinuod nga spiritu sa pasko. Mao kini ang da best pasko kay:

1.       Nahimo kining dalan para magkailhanay ang matag-usa. Ang mga tawo nga di kayo hilig makig-uyon sa iyang mga igsuon nakatuon ug atiman sa mga estranyo. Ang mga tawo nga nalampas ang balay nakatuon usab ug puyo kauban ang uban pang mga biktima diin dili lamang bag-ong panimalay ilang natukod diha sa mga evacuation center kundili apil na pud ang panaghinigalaay.

2.       Ang katalagman nahimong dalan para maghimugso pag usab ang spiritu sa Bayanihan. Ang panghitabo nahimong agianan para ang dugay nang nawagtang nga spiritu sa Bayanihan magmugna pag-usab. Tanan, apil ang mga biktima, nag tabang-tabang aron ma salbar ang mga kinabuhi ug mga butang sa mga biktima.

3.       Ang panghitabo nagtudlo sa ato ug leksyon nga hatagan ug bili ang kinabuhi ug ampingan pa ang kalikopan. Ang katalagman nagsilbi ug pahinumdom sa mga tawo sa sugo sa Ginoo. Silbi magbalantay sa iyang mga minugna, obligasyon sa matag usa ang pag amping sa iyang mga igsuon ug iyang kalikopan.

4.        Ang panghitabo nagpalig-on sa atong pagtuo sa Ginoo. Base sa mga interbyew ug sa mga nakita nako nga mga litrato nga nagkalat sa internet, di nako malimod ang dakong pagsalig sa atong mga igsuon sa atong Ginoo. Matud pa sa usa ka survivor nga lumulupyo sa Tibasak, katong kadlawon nga anaa sila sa atop sa ilang panimalay, ang ilang gakadunggan lang kay mga pag-ampo ug mga awit nga pagdayeg sa Ginoo.

5.       Tungod niini, daghan ang mga natawo nga bayani dili lamang dinhi sa Pilipinas kundili apil na pud sa ubang kanasuran. Niadto pa lang Disyembre 17, sugod sa pag tabang-tabang sa pag salbar sa mga kinabuhi, wala nay undang ang pag abot sa mga gasa para sa mga survivor. Matud pa sa usa ka survivor, tungod sa kadaghan sa hinabang nga ilang gakatagamtaman, sa usa ka adlaw, aduna silay matigom nga kulang-kulang baynte ka kilo sa bugas ug usa ka karton sa noodles.

6.       Ug paagi aning panghitabua, napabati sa matag-usa ang tinuod nga spiritu sa pagpakatawo sa Ginoo. Niadtong niaging mga pasko, atong naandan ang panagsukliay ug regalo or exchange gift diin ang matag usa kay gikinahanglan nga muhatag ug regalo sa iyang manito or manita. Apan karong pasko, ang mga tawo nakatuon ug paghatag bisan pag halos mahurot na ang ilahang panag-iya.

Mao kini ang nagpa kwalipikar sa Disyembre 25, 2011 para akong matawag nga da best pasko dinhi sa CdeO. Nawad-an man tag mga butang ug mga igsuon, sukli ani ang mga langitnong bili nga lugusa natong mahimamat dinhi sa materyalistikong kalibutan. Ang naka guol lang kay ang kamatuoran nga kailangan pa nato muagi ani nga katalagman para matagamtaman ang tinuod nga spiritu sa pagpakatawo sa atong manunubos. 

PYF: Kalihukan para sa mga kabatan-onan

Niadtong Nobyembre 26-27, ang mga kabatan-onan sa nagka lain-laing parokya sa Aluba nagkahiusa sa Immaculate Concepcion Parish, Aluba, Macasandig para isaulog ang Parish Youth Festival (PYF) 2011 sa tema nga “I am the vine and you are the branches.”

Ang maong kalihukan gisugdan sa alas syite sa buntag sa pagpahina diin ang mga kabatan-onan nanglimpyo sa lugar isip pagpangandam sa ilang puy-anan sa sulod sa duha ka adlaw. Gisundan usab kini sa animasyon diin manayaw ang tanan para ipaabot ang ilang paghigugma sa Ginoo. Nagpa ila-ila usab ang matag partisipante nga mitambong sa kalihukan. Ang mga parokya nga mi partisipar sa aktibidad mao ang Arroville, Melecia Homes; Aluba; Buena Oro; Sto Niño, Buena Oro; Sto Niño, Mandumol; Taguanao; Indahag; ug Upper Calacapan. Sa gabii, nag tipok-tipok ang tanan sa simbahan para sa Taize prayer, usa ka mahilom nga klase sa pag-ampo, uban sa mga seminarista sa Sacred Heart of Jesus. Pagka alas diyes traynta sa gabii, gi sugat ni Rev. Fr. Marcial C. Aguirre, SCJ, Parish Youth Spiritual Director, ang tanan sa iyang simple nga mensahe. Naghatag usab ug mensahe si Rev. Fr. Janusz N. Burzawa, SCJ, Parish Priest. Sa iyang mensahe, gi emphasize niya ang importansya sa mga kabatan-onan sa paglambo sa simbahan ug ang pag-abli sa mga kasing-kasing para sa Ginoo aron magmalipayon ang tanan sa umaabot nga pasko.

Ang tumong niining PYF mao ang pagdasig sa mga kabatan-onan, labi na katong mga nahilayo sa pagserbisyo sa simbahan, nga mapaduol sa pagdayig sa Ginoo. Si Fr. Aguirre, sa usa ka interbyew, gipakita ang iyang kaguol sa kagamay sa nagtambong sa kalihukan. Sa iyang istorya mahitungod sa tema, iyang gikumpara ang mga kabatan-onan sa usa ka sanga nga napahilayo sa lawas sa kahoy nga ang Ginoo, tungod sa teknolohiya. Matud pa niya, pipila na lang ang gaapil sa simbahan tungod niini. Dugang pa sa usa ka youth leader, “gamay ra ang niuban kay bisi na ug ang uban di pud tugtan.” Dugang pa niya, lisod hanggaton ang uban labi na katong mga nahilayo sa simbahan. Kadaghanan daw sa iyang nadasig kay ang mga kabatan-onan nga daan ng aktibo sa simbahan. Ingon pud niya, ang problema sa kalihukan kay ang kakulangan sa badyet sa simbahan. “Mas daghan maaghat kung naay pang attract sa kabatan-onan. Dinhi kay naa pay registration nga 20, di pa jud libre ang pagkaon. Unta sa sunod, lahion na ang proseso,” iyang giingon nga nay pagka suko nga tono. Pero matud pa niya, ang kalihukan maayo kay dili lang puro istorya ang mahitabo kundili naa puy mga hugada para malingaw ang mga kabatan-onan.  

Ang maong kalihukan natapos nga hapsay ug malampuson. Bisan pa ug gamay ra ang mitambong niini, kompara sa niaging mga youth festival, nanghinaut japon si Fr. Aguirre nga ang aktibidad mahimo untang instrumento para sa mga batan-on para mag serbisyo sa Ginoo.

DALAN NGA GAKAWALA SA GABII. Ang hulagway sa dalan sa Buena Oro sa buntag ug sa gabii.

Kapin kulang usa ka bulan na ang milabay nga kaning dalan sa Buena Oro ngitngit tungod sa mga poste nga di gaandar. Kani, matud pa sa mga lumulupyo sa maong dapita, nagsilbi nga bahad sa kahilwasan labi na sa mga pasahero ug sa mga draybers nga gaagi niining dalan. Isip usa sa mga mamat sa konseho sa barangay, kani nga problema dapat mahatagan ug layon nga solusyon para malikayan ang mga aksidente sa maong lugara.

                                                                                                                                                         

Butuan or Limasawa?

The first mass in the Philippines took place in Limasawa, not in Butuan. It is not just because of the lack of evidence but because of the inconsistency of facts as well. Take for an instance the inconsistency of Magellan’s route, the date, and also the spellings of places and persons involved as presented by the various historians supporting the Butuan tradition.

According to Father Francisco Colin S.J., a historian, Magellan arrived at Butuan first, then to Limasawa and then to Cebu. However, Father Francisco Combes S.J., a Jesuit writer, has another contention. To him, Magellan visited Limasawa twice. Magellan’s route, based on his statement, was from Limasawa to Butuan, then back to Limasawa and then to Cebu on April 7, 1521. Another claim by Giovanni Franceso Gemeili Careri, a Calabrian, strengthened the idea that the first mass did not took place in Butuan because of its presentation of the wrong date. He cited Whit Sunday instead of Easter Sunday (Bernad, 1983). These were just few of the inconsistent information presented in the Butuan tradition which made it so absurd. I mean, how come one believe this tradition when you are fed with different versions of stories from different mouths?

Because of the lack of supporting evidences, historians found out that the Butuan tradition is invalid thereby coming up with a better tradition: the Limasawa tradition. Although the Limasawa tradition came after the Butuan, it was proven with evidences that the first mass in the Philippines took place in Limasawa Island in Visayas on March 31, 1521. It was also affirmed that in the same date, Magellan with his troops planted a cross on the same site (Cebu Living: The good life in the Beautiful Island, 2006). The tradition, unlike the other, is supported with a number of solid proofs which includes the Albo’s log book, evidences of Pigafetta, and the evidence from Legazpi’s expedition. In Albo’s account, he did not mention the first mass and where it took place. However, he mentioned that Magellan planted the cross “upon a mountain-top from which could be seen three islands to the west and southwest.” This best fits the description of the geographical area of Limasawa which is not applicable to Butuan because there was no island found in those directions. These are very strong proofs since these people have been part of the expedition (Bernad, 1983). Albo and Pigafetta both took part in Magellan’s expedition. The former was one of the pilots in Magellan’s flagship “Trinidad” and the latter was a member of the expedition itself. Therefore, it is based on eyewitness account. In addition to that, an article by Rolando O. Borrinaga (2007) in the Inquirer website says that there is an aerial photograph of the prominent hills in Pigafetta’s map. It is where Magellan and his troops placed the cross known today as Magellan’s cross. The cross, which symbolizes the baptism of Rajah Humabon, his wife, and his men into Roman Catholic, served today as a tourist spot in Magallanes, Cebu.

Hence, the birthplace of Roman Catholicism is in Limasawa and not in Butuan.

Sources:

Cebu Living: The good life in the Beautiful Island. http://living.cebunetwork.com/article/magellan-cross-cebu/. May 4, 2006.

Miguel A. Bernad S.J. Butuan or Limasawa? The site the First Mass in the Philippines:

A Reexamination of the Evidence. National Book Store. 1983.

Rolando O. Borrinaga. The right place for disputed first Mass in Limasawa. http://newsinfo.inquirer.net/inquirerheadlines/regions/view/20070414-60362/The_right_place_for_disputed_first_Mass_in_Limasawa. April 14, 2007.

Brgy. Macasandig diin ako nagpuyo ug nagdako

Dako, datu, malambuon, ug ─ gubot. Sa dugay namong pagpuyo dinhi sa barangay Macasandig isip lumulupyo sa Buena Oro, mao ra ni ang akong matubag sa pangutana nga “unsa man imong makaingon sa imong barangay?” Wala koy pagdumot sa akong barangay labi na sa mga opisyales niini, ganahan pa gani ko nila tungod sa ilang pagka maayo muatiman sa mga bisita, mao lang ni ang akong nakita ug bisag unsaon pa nako ug ilad sa akong kaugalingon nga hapsay ang akong pagpuyo dinhi, mugawas japon ang kamatuoran. Sa among lugar, daghan kaayo gubot nga gakahitabo. Gikan sa away mag-asawa, padulong sa gabugno nga mga kabatan-onan, hangtod sa mag patay. Gawas sa pagka bisi sa pag eskwela, mao ni ang rason nganong di na ko lugusa makita sa gawas sa among balay.

Pero sa akong pila ka adlaw nga pag ila-ila sa akong barangay, akong nasayran nga ang akong deskripsyon sa akong barangay kay grabe ka personal. Oo, tinuod nga ang Macasandig dako nga barangay. Naa kini yuta nga niabot ug 1, 118.9 ektarya nga naay pito ka distrito. Datu kini ug malambuon dili lang tungod kay gadaghan na ang mga establisamento nga ginatukod dinhi kundili kumpleto kini sa rekados. Kung sa pagluto pa, kumpleto kini sa sahog. Kung ako pa ang pangutan-on, “inborn” na ang pagka datu sa akong barangay. Kung sa una puno kini ug saging, lubi, mais, prutas, ug uban pa; karon, puno kini sa mga eskwelahan, kindergarten padulong kaleds; training centers ug retreat houses; mga simbahan; convenience stores; food chains; ticket outlets; fruit stand; ug uban pa. Di na ka kinahanglan muadto sa Divisoria kay ania na tanan sa Macasandig. Di lang kini ang nakapa datu sa akong barangay. Datu kini, mapahitas-on kayo ko, sa kasaysayan.

Sauna pa lang, natuohan na nga ang barangay Macasandig dugay na nga nailhan tungod sa usa ka libro diin nahisgutan ang barangay. Matud niini, ang usa ka gira nga gipangulohan ni Heneral Nicolas Capistrano nahitabo sa tumoy sa usa ka dalan padulong sa Macasandig. Nahibal-an usab, base sa mga rekord, nga ang Macasandig nahimong barangay sa 1928. Nagpamatuod lang kini nga ang atong barangay tigulang na ug daghan na ug naagian. Tungod niini, misulod sa akong utok nga basin wala pa jud kaayo nako nailhan ang akong kaugalingong barangay. Usa na lang sa mga pangutana mahitungod sa akong barangay kay ang pangalan niini. “Asa man jud ni gikan? Nganong Macasandig man? Tungod ba ni kay ang mga lumulupyo dinhi kay hilig musandig sa ding-ding?” Naay pagka sakto ang akong tubag pero di sila hilig musandig kay tapulan sila kundili kay abunda ang pagkaon sa lugar busa musandig na lang sila para magpahulay. Kana ang usa lang sa mga istorya gikan sa mga netibo niining lugar. Ang usa kay gituohan nga ang Macasandig gikan sa “sandig” nga pulong nga nagpasabot nga ang lugar gasandig sa kabukiran.